on other languages Русский, English, Česky

Nagrania gramofonowe Homokord

Nagrania gramofonowe HOMOKORD (po 1923 występuje również nazwa HOMOCORD) zostały wyprodukowane przez niemiecka firmę HOMOPHON COMPANY GmbH założoną w 1905r. Głowna siedziba HOMOPHON-u znajdowała się na Alexandrienstrasse w Berlinie w dzielnicy Kreuzberg. Wyprodukowała ona swoje pierwsze jednostronne nagrania o średnicy 25cm używając szaro-niebieskich etykiet HOMOPHON RECORDS z rysunkiem pięknej kobiety grającej na harfie, siedzącej przy gramofonie i z napisem „Rein In Ton und Wort” [Czysty dźwięk i słowo]. Mówi się, że ta etykieta bardzo niespodobała się angielskiej firmie The Gramophon Company Ltd za zbyt duże podobieństwo etykiet Homophon z ich własnymi etykietami Zonophone. W konsekwencji tego Homophon został zmuszony przez sąd do zmiany nazwy i etykiet na swoich płytach. Dalsze nagrania były już pod nazwą Homokord. Etykiety zaśnadal przedstawiają kobietę grającą na harfie lecz bez żadnych dopisków. Przez krótki okres czasu były również używane czerwone etykiety Rubin i zielone Homophon.

Wygląda na to, że niemiecka Homophon Company GmbH była na początku swego istnienia finansowo związana z amerykańską Columbią, ponieważ Niemcy dostarczali matryce na nagrania, które posiadały znak nuty C (znak Columbii) na etykietach. Następny typowy znak dla matryc Homokordu to kod daty nagrania danej płyty. Był odciśnięty obok etykiety i dla każdego roku była przeznaczona jedna litera od końca alfabetu: ostatnia litera – V – była przeznaczona na rok w którym firma została założona (1905). Trwało to do litery A do której firma doszła w 1925 roku. Dla ostatniego roku nagrań akustycznych (1926) została użyta litera W. Pierwsza litera w kodzie mówiła o miesiącu (Styczeń – A, Grudzień – M). Numer w środku oznaczał dzień nagrania. Nagrania elektryczne nagrane po 1927, używały innego systemu.

Większość nagrań tej firmy zawierały również informacje o dokładnej dacie odciskania. Na przykład kod H 9 P i data 9.7.21 mówi, że matryca została nagrana w sierpniu (H) 9, 1911 (P) i powtórnie odciśnięta w 1921. W okresie pierwszej wojny światowej w Niemczech nie dokonywano prawie żadnych nagrań dlatego brak liter L, K, J i H (1915-18) użytych na matrycach.

Od 1906 roku Homophon miała także filie w Londynie. Ta filia, aż do 1914 roku publikowała nagrania w wielkiej Brytanii używając etykiet Homophon Record, Homphon Company GmbHoraz etykiet Homphon Records. Gałąź firmy brytyjskiej Homophone publikowała w Londynie pomiędzy 1913 a 1915 rokiem również angielskie nagrania używając etykiet Homocord. Po pierwszej wojnie światowej te „angielskie” etykiety przeżyły do 1934 roku – w różnych kolorach-poprzez gramofonowe firmy Vocalion, Pathe i GC. Około 1926 roku przez krótki okres czasu produkowali także płyty Homo Baby używając matryc GC. Nagrania miały 15cm średnicy a etykietę z mniejszą wersją oryginalnego obrazka z kobietą grającą na harfie.

W tym czasie macierzysta niemiecka Homophon Company była już częścią Columbii i w 1925 roku weszła w skład koncernu C.Lindstron AG. Jednak jeszcze przez następne 8 lat nagrania były publikowane z oryginalnymi etykietami Homokordu lub Homocordu.

Niemiecki repertuar tej firmy na początku lat dwudziestych był prawie taki sam jak repertuar wielu innych firm zalewających niemieckie sklepy milionami nagrań. Firma Homophon dość szybko wykorzystała modę na nowoczesne tańce i zaczęła publikować od 1922 akustyczne nagrania jazzowe których podstawą były amerykańskie matryce Vocaliona, Emmersona, Bella i Grey Gull. Na nagraniach Homocordu oryginalne amerykańskie tańce i jazzowe orkiestry prezentowane były jako „Homocord Jazz Band” lub po prostu „Jazz Band” (zespół jazzowy) z podpisem: „original Amerikanisches orchester”. Bardzo często możemy znaleźć na nagraniach Homocordu z lat dwudziestych amerykańską grupę jazzową podpisaną jako „The Original Pennsylvania Syncopators” lub „Bar Harbor Society Orchestra, New York”. Oryginalne nagrania grup grających nowoczesną muzykę taneczną publikowane przez Homocord były wykonywane przez „artystyczne orkiestry” Arpada Varosza, Barnabasa Geczy lub Jerka Fesko.

W 1926 roku również Homocord jak większość europejskich firm gramofonowych przestawił się na elektryczne nagrania – prawie w tym samym czasie. Etykieta została zmieniona na Homocord Elektro, ale akustyczne nagrania były publikowane do 1930 używając starych etykiet.

Największy sukces płyt Homocord przyszedł pod koniec lat 20 i na początku trzydziestych. Jazzowa i taneczna muzyka była zazwyczaj wykonywana przez uniwersalne orkiestry „jazzowych symfonistów” pod pałeczką Freda Birda z wykonawcami: Luigim Bernauerem i Alem Bowlym. Interesujące nagrania klasycznej muzyki to na przykład Josef Wolfstahl (skrzypce), Rudolf Hindemith (wiolonczela), jego brat kompozytor Paul Hindemith (altówka), Walter Gieseking (pianino) lub kwartet Arnolda Rosy (opublikował pierwsze nagrania w 1902 roku).

W 1933 roku korporacja C. Lindstron AG zaprzestała produkowania płyt z etykietą Homocord a nagrania z ich matryc były używane na płytach Odeon i Parlophon. Po 1933 niektóre nagrania Homocord były wykorzystane również na płytach z etykietą Gloria.

Gabriel Goessel (GÖSSEL)
Ilustracje z archiwum autora

This article is reissue of the original publication in Týdeník rozhlas, 6/2002, "FONOGRAM" column by the courtesy of its author.

Polish translation by Piotr Gogacz